Προσθήκη στα Αγαπημένα | Εκτύπωση αυτής της σελίδας

Τα Επώνυμα της Γελάνθης

Από τα 5 μητρώα των αρρένων της Γελάνθης (τα οποία συντάχθηκαν με βάση τους επιζώντες), με βάση την αρχαιότερη καταγραφή αντιγράψαμε μία φορά το κάθε επώνυμο με πρώτη καταγραφή του Μπαντή (1844) και τελευταία του Μίγκα (1970). Συγκεντρώσαμε συνολικά 51 επώνυμα. Τα μητρώα των αρρένων που μελετήσαμε είναι των ετών: α) 1844 έως 1924 β) 1925 έως 1938 γ) 1939 έως 1949 δ)1950 έως 1972 ε) 1973 έως 1975. Οι καταγραφές στα μητρώα έγιναν και εδώ μετά το 1881, δηλ. μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας. Έτσι, όσοι είχαν πεθάνει νωρίτερα δεν καταγράφηκαν. Αυτό φαίνεται και από τις καταγραφές των ετών 1844 έως 1854, οι οποίες είναι μόνον δέκα (1Ο).

Αξίζει να σημειώσουμε ότι στο χρονικό διάστημα (1844-1881), τότε που η Γελάνθη ήταν τουρκοκρατούμενη, όπως και όλη η Θεσσαλία, συναντήσαμε 20 επώνυμα, ενώ από την απελευθέρωση ως σήμερα (1881-1987) συναντήσαμε 31 επώνυμα, τα οποία είναι κατά 50% περισσότερα της α' περιόδου. Το γεγονός αυτό δείχνει το μεγάλο αριθμό ξένων οικογενειών που εγκαταστάθηκαν εδώ μετά το 1881, δηλ. μέσα σε έναν αιώνα' συνολικά 31 νέες οικογένειες ή άντρες ήρθαν και δημιούργησαν οικογένειες εδώ, αφού παντρεύτηκαν με Γελανθιώτισσες. Για να παρακολουθήσουμε καλύτερα την πορεία της εμφάνισης των 51 επωνύμων στο μητρώο των αρρένων της Γελάνθης μετά τον αλφαβητικό κατάλογο δίνουμε και έναν άλλο με βάση το χρόνο καταχώρισής τους σ' αυτό. Ας δούμε τώρα τους δύο καταλόγους με τα επώνυμα.

Α' ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΕΠΩΝΥΜΩΝ

1. Αγγέλης
2. Αγγελόπουλος
3. Ανδρεάκης
4. Ανδρέου
5. Αποστόλου
6. Αργυράκης
7. Αργύρης
8. Γάκιας - Γάκιος
9. Γεωργούλας
10. Γκαραγκούνης - Καραγκούνης
11. Γκέκας
12. Γκούμας
13. Δουμανάς
14. Δραγούτσος
15. Ζήσης
16. Θάνος
17. Καζιάκος
18. Κακάμης
19. Καλαμπόκας
20. Κανιούρας
21. Καραβέλας - Γκαραβέλας - Γκαραβέλος
22. Κοκκάλης - Κόκκαλης
23. Κολοχα(ρης - Κολοχέρης - Κουλοχέρης 24. Κουτέλας
25. Κωνσταντής
26. Κωστούλας
27. Λύτρας
28. Μαγκίπας
29. Μακρυγιάννης - Μακρηγιάννης
30. Μακρυσιγκούνας
31. Μάνης
32. Μανίκας
33. Μίγκας
34. Μπαντής
35. Μπούτσικας
36. Ντίνας
37. Οικονόμου
38. Παληόπουλος . Παλιόπουλος
39. Παπαϊωάwου
40. Παπαποστόλου
41. Πλιάτσικας
42. Πολύζος
43. Σαντούλης
44. Σβόλος - Σβώλος
45. Σδράκας
46. Τρίμμης - Τρίμης
47. Τσιατσός
48. Τσιόμαλος
49. Τσιούμας
50. Χαντούμης
51. Χασιώτης

Β' Ο ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΕΠΩΝΥΜΩΝ

1. Μπαντής...................................................................1844
2. Κουτέλας..................................................................1846
3. Αργύρης……………………………………………1850
4. Αγγελόπουλος…………………………………….1852
5. Κωστούλας………………………………………….1852
6. Ανδρεάκης………………………………………….1853
7. Μακρυγιάννης-Μακρηγιάννης…1853, 1924
8. Γκούμας………………………………………………1853
9. Μπούτσικας …………………………………………1854
10. Σβόλος – Σβώλος…………………. 1854, 1911
11. Γάκιας – Γάκιος………………………1855, 1944
12. Αγγέλης…………………………………………….1867
13. Μανίκας…………………………………………….1869
14. Κανιούρας…………………………………………1870
15. Τσιόμαλος …………………………………………1870
16. Οικονόμου…………………………………………1874
17. Τσιούμας……………………………………………1874
18. Τρίμμης – Τρίμης………………… 1874, 1930
19. Χαντούμης………………………………………1874
20. Χασιώτης ………………………………………. 1878
21.Αποστόλου………………………………………1883
22. Γεωργούλας……………………………………1885
23. Λύτρας……………………………………………1886
24. Κακάμης…………………………………………1886
25. Καραβέλας-Γκαραβέλας-Γκαραβέλος 1887, 1924, 1945
26. Κοκκάλης – Κόκκαλης………… 1888, 1928
27. Καλαμπόκας……………………………………1891
28. Παπαποστόλου………………………………… 1891
29. Παλιόπουλος-Παληόπουλος…. 1891,1941
30. Ανδρέου……………………………………………1896
31. Πλιάτσικας………………………………………1897
32. Αργυράκης……………………………………….1902
33. Πολύζος…………………………………………1914
34. Ζήσης……………………………………………….1921
35. Μάνης………………………………………………1923
36. Δραγούστος……………………………………1923
37. ΚολοχαΙρης - Κολοχέρης - Κουλοχέρης
1925, 1931, 1953
38. Γκέκας………………………………………………1926
39. Μαγκίπας………………………………………….1926
40. Δουμανάς…………………………………………1926
41. Σδράκας…………………………………………1927
42. Παπαϊωάννου…………………………………1928
43. Γκαραγκούνης-Καραγκούνης.1935, 1940
44. Κωνσταντής…………………………………….1936
45. Ντίνας……………………………………………1936
46. Μακρυσιγκούνας……………………………1945
47. Τσιατσός…………………………………………..1963
48. Καζιάκος…………………………………………..1966
49. Σαντούλης………………………………………..1966
50. Θόνος……………………………………………….1969
51. Μίγκας……………………………………………..1970

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ 51 ΕΠΩΝΥΜΩΝ

Από τη μελέτη των 51 επωνύμων διαπιστώσαμε ότι ανήκουν στις εξής κατηγορίες

παρωνύμια (21)
επαγγελματικά (6)
πατρωνύμια (17)
μητρωνύμια (3)
πατριδωνύμια (4)

Από την κατάταξη βλέπουμε ότι την πρώτη θέση κατέχουν τα παρωνύμια (.21). ποσοστό 41,17 %

2η τα πατρωνύμια (17), ποσοστό 33,33%
3η τα επαγγελματικό (6), ποσοστό 11,76%
4η τα πατριδωνύμια (4), ποσοστό 3,84%
5η τα μητρωνύμια (3), ποσοστό 5,88%

ΤΑ ΠΑΡΩΝΥΜΙΑ

Από τα 21 παρωνύμια το ένα είναι σύνθετο (Μακρυσιγκούνας). Τα υπόλοιπα είναι απλά. Να ποια είναι:

Γκούμας. Δουμανάς< ΝτοΟμανός < ντουμάνι από το Τουρκικό duman = καπνός
Δραγούτσος από τη λόγια αποκατάσταση. Τραγούτσος < Δραγούτσος < τράγος + τσο = το παιδί του τράγου.
Καζιάκος. Κακάμης. Κανιούρας από το κάνα ή κάνια (αδύνατα ή στραβό πόδια) + την μεγεθυντική κατάληξη ούρα, όπως λάσπη λασπούρα. Κανιούρας = ο στραβοκάνης ή στραβοκάνα = στραβοπόδαρος (βλ. στο Ετυμολογικό Λεξικό του Ανδριώτη το σχετικό λήμμα Καρακάνης = μαυροπόδαρος).
Καραβέλας < Γκαραβέλας < πουλί γκαραβέλι, που έρχεται στην περιοχή το Χειμώνα.
Κοκκάλης ο κοκκαλιάρης. Κουλοχέρης: με κομμένο το χέρι
Μακρυσιγγούνας: με μακριά σεγγούνα.
Μανίκας < μανίκι ή < αυτός που έκοψε ή πάτησε μανίκι, το μανίκωσε δηλ. το έσκασε, έφυγε.
Μπαντής < bantito (ισπανικό) = επαναστότης.
Μπούτσικας < βυζαντινό Μπαμπουτσικάριος: φόβητρο για τα παιδιά ή < μπουτσικάρι = το παχουλό παιδί
Παλιόπουλος <παλιός. Πλιάτσικας < Πλιάτσικο = λεΙα. αλβ. placke. Σλαβ. pljatska.
Σβώλος < αρχαία λέξη ασβόλη = καπνιά.
Τρίμμης: ο μικρός σαν το τρίμμα του ψωμιού.
Τσιατσός. Τσιόμαλος. Τσιούμας < Τσιούμα στα βλάχικα σημαίνει κεφάλι, ενώ στο τοπικό ιδίωμα το κεφάλι το λένε τσιούμπα στα τουρκ. COMAK = το ρόπαλο, με το οποίο κτυπούν το σιτάρι επάνω στην πέτρα (τσούμα) και κατασκευάζουν το μπλουγούρι
Χαντούμης: ο ευνοούχος, ο ψυχρός στις γυναίκες, ή από το τουρκ. HADIMS = ο κρημνίζων, ο ανατρέπων.

ΤΑ ΠΑΤΡΩΝΥΜΙΑ

Από τα 17 πατρωνύμια τα 13 είναι απλά και τα τρία σύνθετα (Μακρυγιάννης, Παπαϊωάννου, Παπαποστόλου). Να ποια είναι:

Αγγέλης < Άγγελος. Αγγελόπουλος < Άγγελος
Ανδρεάκης < υποκ. του ον. Ανδρέας. Ανδρέου < Ανδρέας
Αποστόλου <Απόστολος
Αργυράκης <υποκ. του ον. Αργύρης
Γάκιας < Γεωργόκιας < Γεώργιος. Γεωργούλας < υποκ. του ον. Γεώργιος
Ζήσης: από το ομώνυμο ευχετικό βαφτιστικό. Θάνος < Αθανάσιος. Κωνσταντής
Κωστούλας < Κώστας. Έχουμε και το θηλυκό Κωστούλα, οπότε μπορεί να είναι και μητρώνυμο, ο γιός της Κωστούλας
Μακρυγιάννης < Μακρύς + Γιάννης
Παπαϊωάννου< Παπάς + Ιωάννου
Παπαποστόλου <Παπάς + Αποστόλου
Σαντούλης: ο γιος του Σάντου.

ΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ

Καλαμπόκας < Καλαμποκάς < καλαμπόκι
Κουτέλας < Κουτέλας < Σκουτέλι: χωμάτινο πιάτο.
Λύτρας < λυτράς < λύτρα: ζυγαριά.
Μαγκlπας < μαγκιπάς: αρτοπώλης στο Βυζάντιο.
Οικονόμου: ιερέας, ταμίας της εκκλησίας.
Σδράκας < Σδρακάς < σδρακά: ξύλινος τρίποδας, βαρύς, για το ίδιασμα του νήματος του αργαλειού.

ΤΑ ΠΑΤΡΙΔΩΝΥΜΙΑ

- Γκαραγκούνης: ο πεδινός δυτικοθεσσαλός. Κάποιος πρόγονος της οικογένειας αυτής έφυγε αρχικό από τη δυτική Θεσσαλία και στη νέα του διαμονή ονομάσθηκε Γκαραγκούνης. Έπειτα, κάποιος από τους απογόνους του επέστρεψε εδώ φέρνοντας μαζί του το πατριδωνύμιο. Έτσι μπορεί να εξηγηθεί η επικράτηση του επωνύμου αυτού σε μια περιοχή κατ' εξοχήν καραγκούνικη.
- Γκέκας < ο βορειοηπειρώτης
- Μάνης < Μόνη < Μανιάτης.
- Χασιώτης < Χάσια (της Βόρειας Θεσσαλίας).

ΤΑ ΜΗΤΡΩΝΥΜΙΑ

Μlγκας < Μίγκος, ο γιος της Μίγκως.
Ντίνας < Ντίνα, ο γιος της Κωνσταντίνας.
Πολύζος από το ομώνυμο ευχετικό, βαπτιστικό η Πολύζω. Ο Πολύζος και ο Πολυζώης. Το επώνυμο αυτό το συναντάμε σε μεγάλη κλίμακας βαφτιστικό σε διάφορα χωριό της Καλαμπάκας περί το 1754.

Πίσω στην κορυφή | Κεντρική Σελίδα